Ngành lúa gạo: Định hướng lại sản xuất để phù hợp với thị trường

Trích bài phỏng vấn ông Huỳnh Thế Năng,

Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA)

 Dự báo năm 2016 xuất khẩu (XK) gạo của Việt Nam chỉ đạt 4,9 triệu tấn. Đây là năm đầu tiên sản lượng và kim ngạch XK gạo giảm thấp nhất, do các nước nhập khẩu (NK) truyền thống hướng đến mục tiêu tự túc lương thực, giảm lượng gạo NK, cùng với động thái đóng biên của Chính phủ Trung Quốc. Trước thực tế đó, VFA chính thức đề nghị giảm lượng sản xuất sản lượng gạo hàng hóa xuống còn 2-3 triệu tấn/năm, nhưng phải chú trọng nâng cao chất lượng và giá trị gạo XK.

PV: Ông nhận định thế nào về thị trường gạo XK hiện nay, có thay đổi gì so với trước đây không, thưa ông?

• Tình hình chung là thị trường XK gạo rất trầm lắng, điều này ảnh hưởng lớn kết quả XK gạo của Việt Nam trong thời gian qua. Các thị trường NK gạo truyền thống ở Đông Nam Á và thị trường Trung Quốc đã giảm rất mạnh. Do vậy, chung ta cần phải tính toán lại cách tiếp cận của lúa gạo Việt Nam hướng đến thị trường một cách rõ ràng hơn mới có thể trụ bền vững với định hướng đưa ngành lúa gạo theo hướng chất lượng cao trong thời gian tới.

PV: Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến sản xuất lúa trong nước, kể cả những nước NK gạo truyền thống của Việt Nam, tức là ảnh hưởng đến mục tiêu tự túc lương thực của các nước, nhưng tại sao sức mua của họ giảm, thưa ông?

• Đơn cử tháng 10/2015 Indonesia NK 1,5 triệu tấn gạo, họ đàm phán mua của Việt Nam 1 triệu tấn, nhưng từ đầu năm đến nay họ không giao dịch. Gần đây, Tổng thống Indonesia cho biết khả năng trong nước đã sản xuất đủ cho tiêu dùng. Vì vậy, nếu có muốn NK thêm gạo hay không phải đợi đến tháng 5/2017 mới có tính toán. Rõ ràng, thị trường XK gạo của Việt Nam đang có vấn đề rất lớn và có 3 xu hướng đang tác động đến thị trường XK gạo. Đó là:
  1. Sự mở rộng và gia tăng sản lượng nguồn cung, đa dạng hóa sản phẩm, khiến cạnh tranh ngày càng gay gắt.
  2. Thị trường XK gạo ngày càng bị thu hẹp, các nước NK chính có xu hướng giảm dần sản lượng NK hàng năm. Tính riêng 9 tháng đầu năm 2016, Philippines giảm 64,4%, Malaysia giảm 54,8%, Trung Quốc giảm 21,6%.
  3. Chính phủ các nước NK gạo chính đang hướng đến mục tiêu từng bước tự cân đối lương thực trong nước.

PV: Dự báo của ông về tình hình XK gạo từ nay đến cuối năm và trong năm 2017?

• Có hai kịch bản về thị trường gạo từ nay đến cuối năm và quý 1/2017. Nếu diễn ra đúng như dự báo của Bộ NN&PTNT là năm 2016, sản phẩm gạo hàng hóa của Việt Nam khoảng 7,5 triệu tấn, tồn kho 2015 đưa qua 700 ngàn tấn, khối lượng năm 2016 cần tiêu thụ là 8,2 triệu tấn gạo. Năm nay khả năng bán (bao gồm chính ngạch và tiểu ngạch) từ 6,3-6,5 triệu tấn. Nếu rơi vào kịch bản này thì từ nay đến cuối năm và vụ đông xuân 2016-2017 sẽ tiếp tục gặp nhiều khó khăn. Kịch bản 2, nếu có sự nhầm lẫn nào đó trong sự tính toán về sản lượng lúa thiệt hại thì tôi cho rằng, từ nay đến cuối năm sẽ không khó và thị trường đang có dấu hiệu theo kịch bản 2. Nếu theo kịch bản 1 thì tồn kho của chúng ta rất lớn, nhưng hiện nay lúa tươi IR50404 tại ruộng đang có giá 4.600-4.700đ/kg, đây là mức giá khá cao.

Khôi Nguyên – Thời báo kinh tế Việt Nam